ΣΙΝΕ

Πέμπτη 20 Ιουλίου 2017

Γιατί ο νομός Γρεβενών κατέχει την 4η θέση θνησιμότητας από καρκίνο στην Ελλάδα;

Η ακτινοθεραπεύτρια-ογκολόγος Γκανταΐφη Α. σε μία αποκλειστική συνέντευξη

Στο παρόν άρθρο και στα πλαίσια των θεμάτων της υγείας, η Ακτινοθεραπευτής - Ογκολόγος και Συνεργάτης Ιατρός του...

Ακτινοθεραπευτικού Τμήματος Ι.Δ.Κ(Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο), Γκανταΐφη Αρετή , απαντά σε κρίσιμα ερωτήματα και μας εξηγεί γιατί ο νομός Γρεβενών έρχεται 4ος σε θνησιμότητα εξαιτίας του καρκίνου.

Δεδομένου ότι σύμφωνα με στατιστικά δεδομένα ο νομός Γρεβενών έρχεται στις 4 πρώτες θέσεις σε θνησιμότητα από καρκίνο, ποια πιστεύετε ότι είναι τα κύρια αίτια δεδομένου του σχετικά μικρού πληθυσμού μας με τα μεγάλα ποσοστά θανάτων;

Οι διαφοροποιήσεις, οι οποίες υφίστανται στα ποσοστά θνησιμότητας από καρκίνο, συνθέτουν ένα αμάλγαμα δράσης πολλαπλών παραγόντων, οι οποίοι συνήθως μηχανικά σχετίζονται με τον βαθμό αστικοποίησης των περιοχών. Ειδικότερα, παράγοντες όπως τα μεγάλα ποσοστά ανθρώπων, οι οποίοι ανήκουν στην τρίτη ηλικία (θεωρητικά οι πιθανότητες θανάτου λόγω καρκίνου είναι υψηλότερες στις μεγάλες ηλικίες), οι ανεπαρκείς υποδομές σε περιοχές της περιφέρειας, οι μορφές θέρμανσης, οι τρόποι μαγειρέματος και συντήρησης τροφίμων, καθώς και οι διατροφικές συνήθειες, επηρεάζουν τον βαθμό συχνότητας εμφάνισης κάποιων τύπων καρκίνου ( π.χ. του στομάχου και των πνευμόνων) και θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν τα προαναφερθέντα στατιστικά, βάση των οποίων, ο Νομός Γρεβενών τοποθετείται εντός των τεσσάρων πρώτων θέσεων θνησιμότητας λόγω καρκίνου.

Επίσης, αν αναλογιστούμε ότι η βασική ενασχόληση των κατοίκων του νομού μας είναι η αγροτική δραστηριότητα, στις πιθανές αιτίες θα μπορούσε να προστεθεί και η χρήση λιπασμάτων και ψεκασµών σε θερµοκήπια, καθώς και οι ψεκασµοί σε ανοικτό χώρο, που επιβαρύνουν τη νοσηρότητα του αναπνευστικού και αυξάνουν την πιθανότητα εµφάνισης καρκίνου των πνευµόνων.

Τέλος, σίγουρα η δυτικοποίηση της διατροφής και κυρίως η αυξημένη κατανάλωση καπνού και οινοπνεύματος που παρατηρείται δυστυχώς σε μεγάλο ποσοστό σε μικρές περιοχές της περιφέρειας, άρα και στον νομό μας, θα μπορούσαν να συνηγορούν με τον τρόπο τους στην διαμόρφωση αυτών των στατιστικών.

Καλύτερους δείκτες υγείας σημειώνονται στην Κρήτη ενώ χειρότερους στη Θράκη; Σχετίζονται κάπως οι περιβαντολλογικές συνθήκες γι αυτό;

Η διάδραση διαφόρων βιολογικών, οικονομικών και πολιτισμικών παραγόντων, επιδρά ουσιαστικά στην υγεία των ατόμων και κατ΄επέκτασιν τούτου, στο επίπεδο θνησιμότητας των πληθυσμών. Προέκταση αυτής της διαπίστωσης, αποτελεί η παρατήρηση ότι εκτός των ενδογενών παραγόντων, οι περιβαλλοντικές συνθήκες, σαφώς διαμορφώνουν τον δείκτη υγείας μιας περιοχής.

Συνεπώς, αν αναλογιστούμε ότι στις βιομηχανικές περιοχές, οι κακοήθειες αποτελούν συνάρτηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, και ταυτόχρονα θεωρώντας ότι στην περιοχή της Θράκης, υφίσταται μια περισσότερο ανεπτυγμένη βιομηχανία σε σύγκριση με την αντίστοιχη περιοχή της Κρήτης, θα μπορούσαμε να δικαιολογήσουμε τους καλύτερους δείκτες υγείας της Κρήτης σε σχέση με την Θράκη.

Επίσης, μια άλλη πιθανή εξήγηση, η οποία θεωρώ ότι τοποθετείται σε αυτή την μακρά αλυσίδα παραγόντων θνησιμότητας λόγω καρκίνου, είναι οι διατροφικές συνήθειες (υπολογίζεται ότι η παχυσαρκία ενοχοποιείται για το 20% του συνόλου των περιπτώσεων καρκίνου. Παράλληλα, όπως προαναφέραμε, στον μακρύ κατάλογο των επιβαρυντικών για την υγεία παραγόντων, προστίθενται με την σειρά τους αυτοί , οι οποίοι συνδέονται με τις καταναλωτικές συνήθειες. Συνεπώς, δεν θα ήθελα να διαφοροποιηθώ από την πλειοψηφία αυτών, οι οποίοι θεωρούν την κρητική κουζίνα ως τον γνήσιο εκπρόσωπο της λεγόμενης <<μεσογειακής διατροφής>>. Εάν θεωρήσουμε λοιπόν ότι στην πλειονότητα τους , οι κάτοικοι της Κρήτης τρέφονται υγιεινά, ενώ ταυτόχρονα οι <<δυτικές>> διατροφικές συνήθειες, οι οποίες συνδέονται με την αυξημένη κατανάλωση βιομηχανοποιημένων λιπών, υιοθετούνται σε μεγαλύτερο βαθμό από την πλειοψηφία των κατοίκων της Θράκης, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα, ότι η προαναφερθείσα διαπίστωση εξηγεί τους καλύτερους δείκτες υγείας του πληθυσμού της Κρήτης.

Τι ρόλο διαδραματίζει το άγχος στην εμφάνιση της νόσου;

Το άγχος ευθύνεται χωρίς αμφιβολία, για μια πληθώρα σειράς προβλημάτων υγείας. Η διαπίστωση ότι μπορεί να αποτελέσει αιτία εμφάνισης καρκίνου, κρίνεται αδύναμη. Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει μια σύνδεση μεταξύ των διαφόρων ψυχολογικών παραγόντων και της αυξημένης πιθανότητας εμφάνισης καρκίνου, ενώ ταυτόχρονα κάποιες άλλες υποστηρίζουν το αντίθετο.

Κατά την άποψη μου, θα μπορούσε να προκύψει μόνο κάποια συσχέτιση με έμμεσες μεθόδους. Για παράδειγμα, όταν οι άνθρωποι είναι αγχωμένοι, ορισμένοι εξ’αυτών αναπτύσσουν κάποιες συμπεριφορές, όπως το κάπνισμα, η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ, η υπερκατανάλωση τροφής, οι οποίες αυξάνουν τον κίνδυνο ενός ατόμου να εμφανίσει κάποιον τύπο καρκίνου.

Τα βλαστοκύτταρα εκτός από αυτόλογες μεταμοσχεύσεις, μπορούν να διαδραματίσουν άλλο ρόλο στη θεραπεία του καρκίνου;

Η μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων είναι μια θεραπευτική επιλογή, η οποία βρίσκει εφαρμογή σε διάφορους τύπους καρκίνου και κακοήθων νεοπλασμάτων του αίματος( όπως η λευχαιμία, τα λεμφώματα και το μυέλωμα).

Οι υψηλότερες δόσεις χημειοθεραπείας και ακτινοθεραπείας , οι οποίες χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με την μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων, μπορούν να βελτιώσουν τις πιθανότητες ανταπόκρισης μιας θεραπείας.

Ωστόσο, η θεραπεία του καρκίνου είναι ένα πεδίο της ιατρικής , το οποίο συνεχώς αναπτύσσεται και εξελίσσεται. Συνεπώς, τεχνικές όπως η μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων, αποτελούν αντικείμενο έρευνας και πιθανόν μελλοντικά να αποτελέσουν ενδεδειγμένη θεραπεία σε περισσότερες παθήσεις.

Πόσο προετοιμασμένοι θεωρείτε ότι είναι σήμερα για την αντιμετώπιση του καρκίνου τόσο οι θεράποντες ιατροί όσο και ο ίδιος ο ασθενής και η οικογένειά του;
Κάθε άνθρωπος τρομοκρατείται στο άκουσμα της λέξης «καρκίνος». Τόσο ο ίδιος ο ασθενής όσο και η οικογένεια του, έρχονται αντιμέτωποι με ένα τεράστιο ψυχολογικό φορτίο από τη στιγμή της ανακοίνωσης της διάγνωσης. Από την άλλη πλευρά, οι θεράποντες ιατροί σίγουρα είναι πιο «εξοικειωμένοι» με την έννοια του όρου . Γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα, ότι πρόκειται να δοθεί μία δύσκολη και κατά πολλούς άνιση « μάχη» και ταυτόχρονα κάθε περίπτωση αποτελεί για αυτούς μια διαφορετική πρόκληση.

Ωστόσο, αυτό που πρέπει να τονίσουμε είναι ότι δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να προδικάζουμε την έκβαση μιας θεραπείας από τη στιγμή του ακούσματος της λέξης «καρκίνος». Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο καρκίνος είναι μια πολυπαραγοντική νόσος.

Συνεπώς, κάθε περίπτωση πρέπει να αντιμετωπίζεται εξατομικευμένα, με διαφορετικές θεραπευτικές επιλογές και πιθανότητες ίασης , ανάλογα πάντα με το στάδιο και τα χαρακτηριστικά του όγκου.

Εκτός από τα ήδη γνωστά, αλκοόλ και κάπνισμα ποιες άλλες συνήθειες αποτελούν σύμμαχο για τον καρκίνο;
Η υποκατανάλωση φρούτων και λαχανικών, η καθιστική ζωή και η παχυσαρκία αποτελούν επιπρόσθετους παράγοντες πρόκλησης καρκίνου. Είναι ενδεικτικό ότι σε μία μεγάλη έρευνα, βρέθηκε ότι όσοι δεν έχουν τους προαναφερθέντες παράγοντες κινδύνου ( μη καπνιστές, Δείκτης Μάζας Σώματος <30> 3,5 ώρες τη βδομάδα, συνετή δίαιτα), παρουσιάζουν το 1/3 του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου.

Τελικά ο Καρκίνος είναι μία ασθένεια που μπορούμε να νικήσουμε; Υπάρχουν εξετάσεις που μπορούν να τον προλάβουν;
Οι νεοπλασματικές παθήσεις θεωρούνται η δεύτερη, μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα, αιτία θανάτου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, η θνησιμότητα από καρκίνο , φαίνεται πως αρχίζει να μειώνεται, γεγονός που αποδίδεται στην έγκαιρη διάγνωση και στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας. Συνεπώς, στο πίσω μέρος του μυαλού μας πρέπει πάντα να έχουμε ότι η πρόληψη , η έγκαιρη διάγνωση και έναρξη της θεραπείας αποτελούν το καλύτερο όπλο αντιμετώπισης της νεοπλασματικής νόσου.

Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες προληπτικές εξετάσεις που οφείλουμε να τις κάνουμε όλοι μηδενός εξαιρουμένου, γιατί η αμέλεια μπορεί να αποβεί μοιραία.

Συγκεκριμένα, κάθε γυναίκα οφείλει να υποβάλλεται σε μαστογραφία κάθε χρόνο από την ηλικία των 40 ετών και εντεύθεν. Επίσης, κάθε γυναίκα πρέπει να υποβάλλεται κάθε χρόνο από την ηλικία των 21 ετών, σε τεστ - Παπ για τον έλεγχο του τραχήλου της μήτρας.

Στην περίπτωση του άρρενος φύλου, κάθε άντρας πρέπει να υποβάλλεται σε ετήσιο έλεγχο με δακτυλική εξέταση και εξέταση PSA, από την ηλικία των 50 ετών, για τον έλεγχο του αδένα του προστάτου.

Τέλος, και τα δύο φύλα, από την ηλικία των 50 ετών, πρέπει να υποβάλλονται σε σιγμοειδοσκόπηση, ανά 5 χρόνια, και κολονοσκόπηση, ανά 10 χρόνια.

Ποια είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα τμήματα Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας των νοσοκομείων της Ελλάδας;

<30>Κατά τη γνώμη μου, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ο μικρός αριθμός των τμημάτων ακτινοθεραπείας στη χώρα μας . Συνεπώς, μεγάλος όγκος ασθενών συνωστίζεται καθημερινά στα λίγα υπάρχοντα κέντρα, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται πολλές φορές μεγάλες λίστες αναμονής, οι οποίες επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο την ήδη «καταπονημένη» ψυχολογία των ασθενών, ενώ ταυτόχρονα υπάρχει ο κίνδυνος καθυστέρησης έναρξης της θεραπείας τους.

Ποιος είναι ο στόχος της ακτινοθεραπείας και σε ποιες περιπτώσεις ενδείκνυται;

<30>Ο στόχος της ακτινοθεραπείας είναι η καταστροφή των καρκινικών κυττάρων. Μία ακτινοθεραπευτική αγωγή είναι δυνατόν να χορηγείται καταρχήν ως μόνη αντινεοπλασματική θεραπεία ,με στόχο την ίαση του ασθενούς.

Επίσης, ενδείκνυται είτε μετά την χειρουργική επέμβαση (στις περιπτώσεις που αναμένεται αυξημένη πιθανότητα τοπικής ή/και περιοχικής υποτροπής), είτε προεγχειρητικά ( όταν είναι επιθυμητή η σμίκρυνση ενός εκτεταμένου ανεγχείρητου όγκου).

Επιπλέον, μπορεί να δοθεί σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία, ώστε να βελτιωθεί το θεραπευτικό αποτέλεσμα στις περιπτώσεις που το νεόπλασμα κρίνεται ανεγχείρητο.

Τέλος, η ακτινοθεραπεία κατέχει σημαντική θέση στην ανακούφιση / ή και πρόληψη συμπτωμάτων που προέρχονται από τη νεοπλασματική νόσο ( π.χ αντιμετώπιση άλγους, αιμορραγίας, δύσπνοιας).

Πολλοί ασθενείς φοβούνται τις επιπλοκές σε μία ακτινοθεραπεία. Είναι δικαιολογημένος ο φόβος τους, και εάν ναι ποιές είναι αυτές;

<30>Οι περισσότεροι ασθενείς δεν είναι εξοικειωμένοι με την έννοια της ακτινοθεραπείας όπως π.χ. με την χημειοθεραπεία ή το χειρουργείο και έτσι είναι λογικό να φοβούνται, όταν καλούνται να έρθουν αντιμέτωποι με κάτι «άγνωστο» για εκείνους.

Όπως κάθε είδους ιατρική παρέμβαση, έτσι και η ακτινοθεραπεία δεν είναι άμοιρη παρενεργειών. Ωστόσο, οι περισσότερες είναι προσωρινές , αναστρέψιμες και στην πλειοψηφία τους υποχωρούν μέσα στις πρώτες δύο βδομάδες από την ολοκλήρωση του κάθε ακτινοθεραπευτικού σχήματος.

Αυτό που πρέπει να τονιστεί , είναι ότι η ακτινοθεραπεία αφορά μόνο την περιοχή «ενδιαφέροντος», συνεπώς οποιαδήποτε παρενέργεια είναι τοπική ενώ το υπόλοιπο σώμα παραμένει ανεπηρέαστο.

Το σημαντικότερο όμως που θεωρώ ότι πρέπει να υπογραμμιστεί, καθώς αποτελεί έναν από τους πιο συχνούς προβληματισμούς των ασθενών, είναι ότι ο ασθενής υπό ακτινοθεραπεία μπορεί άφοβα και χωρίς κανένα κίνδυνο να είναι σε καθημερινή επαφή με τα οικεία του πρόσωπα (π.χ. παιδιά, εγκύους κλπ). Ο ασθενής ακτινοβολείται αλλά δεν ακτινοβολεί.

Πώς χορηγείται η ακτινοθεραπεία και για πόσο καιρό μπορεί να την κάνει ένας ασθενής;
Η ακτινοθεραπεία χορηγείται μέσω μηχανημάτων παραγωγής ακτινοβολίας, τα οποία ονομάζονται «γραμμικοί επιταχυντές».

Ειδικότερα, όσον αφορά τον χρόνο που απαιτείται για να πραγματοποιηθεί μία ακτινοθεραπευτική συνεδρία, η ακτινοθεραπεία διενεργείται καθημερινά, μία φορά ημερησίως και διαρκεί λίγα λεπτά ανά συνεδρία. Υπάρχουν διαφορετικά σχήματα ακτινοθεραπείας ανάλογα με το είδος της θεραπείας που κρίνεται να λάβει ο κάθε ασθενής, τα οποία μπορούν να διαρκέσουν από λίγες ημέρες έως και 1,5 μήνα περίπου.

Ετοιμάζετε αυτόν τον καιρό κάποια μελέτη; Πείτε μας δυο λόγια γι αυτή;

Mε αφορμή την καταγραφή πολλών περιστατικών καρκίνου τα τελευταία χρόνια στην γενέτειρα μου, Δεσκάτη Γρεβενών, θελήσαμε να απαντήσουμε στους προβληματισμούς των κατοίκων του Δήμου Δεσκάτης , περί του εάν υπάρχει αυξημένος κίνδυνος καρκινογένεσης, εξαιτίας της καπνοκαλλιέργειας , η οποία αποτελεί την κύρια απασχόληση των κατοίκων του δήμου και της ενδεχόμενης ατμοσφαιρικής ρύπανσης από το γειτονικό πεδίο βολής στην Κρανέα Ελασσόνας. Έτσι προχωρήσαμε στην αναδρομική καταγραφή των περιστατικών θανάτου από καρκίνο στο Δήμο Δεσκάτης, σε τρεις χρονικές περιόδους ( 1991-1992, 2001-2002,2011-2012) υλικό, το οποίο συλλέξαμε από τα αρχεία του ληξιαρχικού τμήματος του Δήμου Δεσκάτης και το αρχείο ασθενών του Κέντρου Υγείας Δεσκάτης. Κατόπιν, τα συγκρίναμε με τα επίσημα δεδομένα της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας (www.statistics.gr). Στο προσεχές διάστημα ευελπιστούμε να έχουμε μία πρώτη εικόνα.

Αρετή Α. Γκανταΐφη
Ακτινοθεραπευτής - Ογκολόγος
Συνεργάτης Ιατρός Ακτινοθεραπευτικού Τμήματος Ι.Δ.Κ (Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο)


Δεν υπάρχουν σχόλια: